Canu Cagam Cham (Khuôn thước Cham)

 Canu Cagam Cham (Khuôn thước Cham)

Người Cham có quy ước kích thước đo lường dựa trên tỉ lệ cơ thể người, những quy ước này được quy định nghiêm ngặt tương ứng với từng thể loại công trình ứng dụng. Phương pháp đo lường này được áp dụng rộng rãi không những trong lĩnh vực kiến trúc mà còn trong tất cả mọi khía cạnh sinh hoạt liên quan.

Ví dụ như để đo diện tích khu đất ( ruộng, rẫy,...) người Cham sử dụng đơn vị bước chân (yam) để tính, đơn vị này được ướm tương ứng lên một sợi dây dài hoặc trên đoạn cây sào dài để đo. Để đo kích thước các khung dệt thổ cẩm dài người thợ dùng (yam) bước chân để tính, hay các chị, mẹ Chăm vẫn hay dùng gang tay (cagam), cánh tay (hal) để đo kích thước chiều dài thổ cẩm,...

Trong kiến trúc nhà truyền thống, từ kích thước mặt bằng tổng thể, hình dáng, chiều cao nhà, cho đến các chi tiết kiến trúc khác đều tuân thủ nghiêm ngặt theo kích thước module tỉ lệ cơ thể người. Các kích thước này được khắc vào thanh gỗ dùng để đo kích thước, cấu kiện khi làm nhà.

Lưu ý, các kích thước luôn được đưa về số lẻ. Kích thước tỉ lệ được lấy từ gia chủ hay người đảm nhiệm cho thể loại công trình ấy.

Ví dụ, để đo kích thước trong đơn vị nhà bếp có quy tắc như sau:

+ Cột chính: 9 hal + 1 cagam = 4.7m

+ Cột phụ: 7 hal + 1 cagam = 3.7m

+ Đòn dong : 9 hal + 1 Ka puak njam = 4.9m

Kích thước ước chừng phụ thuộc vào tỉ lệ cây thước Hal chính.