Từ [Uk Dalam] hay [Hamu Dalam] cho đến [Ú Ma Lâm] hay [Tà Lâm]/[Ma Lâm]

Từ [Uk Dalam] hay [Hamu Dalam] cho đến [Ú Ma Lâm] hay [Tà Lâm]/[Ma Lâm]

***

[Ú Ma Lâm] là một địa danh thuộc huyện Ninh Sơn tỉnh Ninh Thuận nay, là nơi có đông cộng đồng người Raglai sinh sống, người Raglai có mối quan hệ gần gũi với người Cham có cùng ngữ hệ với nhau.

[Ú Ma Lâm] có vị trí địa lí bao quanh là núi, làng cư trú trên đồng bằng [Hamu Dalam] bên cạnh sông Ma Lâm [Krong Dalam] nguồn từ [cek Marai] núi Marai, chảy theo hướng Bắc-Nam, là một một phụ lưu bên tả ngạn sông Cái Phan Rang [Krong Praong], và canh tác dựa vào nguồn nước mà sông Ma Lâm này cung cấp. Tên địa danh này được hình thành nên từ tục danh địa phương.

Trong tiếng Cham,

 [Hamu Dalam]  /ha-mu:  d̪a-lʌm/ có nghĩa là Ruộng Sâu/Trong “rừng” (cánh đồng nằm sâu trong rừng, núi ).

Như vậy chúng ta thấy từ [Dalam]  / d̪a-lʌm/  có nghĩa là Trong, đã biến thành Tà Lâm, hay [Hamu]  /ha-mu: / (Huma /hu:-ma/) có nghĩa là Cánh đồng/Ruộng đã biến thành Ma trong Ma Lâm (từ Hamu Dalam).

[Uk Dalam]  /u:ʔ  d̪a-lʌm/  trong đó Uk có nghĩa là cái Vò (Vò đựng nước mắm, có nơi gọi là cái Ú).

[Uk Dalam] cũng là tên gọi chỉ cho địa danh [Tà lâm]/[Ma lâm] nói lên vị trí cư trú của nó được hình thành nằm phía bên trong (vào sâu trong rừng) từ [Palei Aia Uk] tức làng Gia Bú. Với [Uk] đã biến thành Ú/Bú trong tiếng Việt.

Như vậy, từ [Uk Dalam] hay [Hamu Dalam] đã biến thành [Ú Ma Lâm] hay [Tà Lâm]/[Ma Lâm] là địa danh mang tính bản địa, đồng thời nó cũng trở thành tên địa danh cho con sông Ma Lâm [Krong Hamu Dalam] chảy qua cánh đồng Ma lâm [Hamu Dalam], nơi hiện nay còn đông người Raglai cư ngụ.